Wazir Khan Mosque / مسجد وزیر خان / ਵਜ਼ੀਰ ਖਾਨ ਮਸਜਿਦ

 

Wazir Khan Mosque (English)

The Wazir Khan Mosque, located in Lahore, Pakistan, is an iconic example of Mughal architecture and one of the most celebrated landmarks in the city. It was commissioned during the reign of the Mughal Emperor Shah Jahan in the 17th century. Construction of the mosque began in 1634 and was completed in 1641. The mosque was commissioned by Hakim Shaikh Ilm-ud-din Ansari, who was popularly known as Wazir Khan. He was the governor of Lahore and a prominent court physician during the reign of Shah Jahan. The mosque was designed by architect Nawab Zain Yar Jang Bahadur. It is renowned for its intricate tile work, frescoes, and calligraphy which adorn its walls, domes, and minarets. The mosque's façade is particularly famous for its stunning Kashi-Kari tile work, a type of tile mosaic popular during the Mughal era. The mosque follows the traditional Mughal architectural style, with a large central courtyard surrounded by arched cloisters and four corner minarets. The main prayer hall is adorned with Persian-style frescoes and intricate floral motifs, showcasing the exquisite craftsmanship of the Mughal artisans. Wazir Khan Mosque has undergone several renovations and restoration efforts over the centuries to preserve its historical and architectural significance. In recent years, conservation efforts have been made to maintain the structural integrity of the mosque and to safeguard its exquisite artwork for future generations to appreciate. Today, the Wazir Khan Mosque stands as a testament to the rich cultural heritage of Lahore and serves as a popular tourist attraction, drawing visitors from around the world to admire its beauty and historical significance.

Wazir Khan Mosque (اردو)

وزیر خان مسجد، لاہور، پاکستان میں واقع ہے، مغل فن تعمیر کا ایک شاندار نمونہ ہے اور شہر کے سب سے مشہور نشانات میں سے ایک ہے۔ یہ 17ویں صدی میں مغل شہنشاہ شاہ جہاں کے دور میں شروع کیا گیا تھا۔ مسجد کی تعمیر 1634 میں شروع ہوئی اور 1641 میں مکمل ہوئی۔ مسجد کی تعمیر حکیم شیخ علم الدین انصاری نے کی، جو وزیر خان کے نام سے مشہور تھے۔ وہ شاہ جہاں کے دور حکومت میں لاہور کا گورنر اور ایک ممتاز درباری معالج تھا۔ مسجد کا ڈیزائن آرکیٹیکٹ نواب زین یار جنگ بہادر نے تیار کیا تھا۔ یہ اپنے پیچیدہ ٹائلوں کے کام، فریسکوز، اور خطاطی کے لیے مشہور ہے جو اس کی دیواروں، گنبدوں اور میناروں کو سجاتا ہے۔ مسجد کا اگواڑا خاص طور پر اس کے شاندار کاشی-کاری ٹائل کے کام کے لیے مشہور ہے، جو مغل دور میں مشہور ٹائل موزیک کی ایک قسم ہے۔ یہ مسجد روایتی مغل طرز تعمیر کی پیروی کرتی ہے، جس میں ایک بڑا مرکزی صحن ہے جس کے چاروں طرف محراب والے چوکھٹ اور چار کونے والے مینار ہیں۔ مرکزی نماز گاہ کو فارسی طرز کے فریسکوز اور پیچیدہ پھولوں کے نقشوں سے مزین کیا گیا ہے، جو مغل کاریگروں کی شاندار کاریگری کو ظاہر کرتا ہے۔ وزیر خان مسجد اپنی تاریخی اور تعمیراتی اہمیت کو برقرار رکھنے کے لیے صدیوں کے دوران کئی تزئین و آرائش اور بحالی کی کوششوں سے گزر چکی ہے۔ حالیہ برسوں میں، مسجد کی ساختی سالمیت کو برقرار رکھنے اور آنے والی نسلوں کے لیے اس کے شاندار فن پاروں کی حفاظت کے لیے تحفظ کی کوششیں کی گئی ہیں۔ آج، وزیر خان مسجد لاہور کے امیر ثقافتی ورثے کی گواہی کے طور پر کھڑی ہے اور سیاحوں کے لیے ایک مقبول مقام کے طور پر کام کرتی ہے، جو دنیا بھر سے سیاحوں کو اپنی خوبصورتی اور تاریخی اہمیت کی تعریف کرنے کے لیے اپنی طرف کھینچتی ہے۔

Wazir Khan Mosque (ਪੰਜਾਬੀ)

ਲਾਹੌਰ ਅਲਾਹੌਰ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਵਜ਼ੀਰ ਖਾਨ ਮਸਜਿਦ, ਮੁਗਲ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਦੀ ਇੱਕ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਉਦਾਹਰਨ ਹੈ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਨਿਸ਼ਾਨੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਇਹ 17ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਮੁਗਲ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ ਦੇ ਸ਼ਾਸਨਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਚਾਲੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਮਸਜਿਦ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ 1634 ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ 1641 ਵਿੱਚ ਪੂਰਾ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਮਸਜਿਦ ਨੂੰ ਹਕੀਮ ਸ਼ੇਖ ਇਲਮ-ਉਦ-ਦੀਨ ਅੰਸਾਰੀ ਦੁਆਰਾ ਚਾਲੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜੋ ਵਜ਼ੀਰ ਖ਼ਾਨ ਵਜੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸੀ। ਉਹ ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ ਦੇ ਰਾਜ ਦੌਰਾਨ ਲਾਹੌਰ ਦਾ ਗਵਰਨਰ ਅਤੇ ਇੱਕ ਉੱਘੇ ਦਰਬਾਰੀ ਡਾਕਟਰ ਸੀ। ਮਸਜਿਦ ਦਾ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਆਰਕੀਟੈਕਟ ਨਵਾਬ ਜ਼ੈਨ ਯਾਰ ਜੰਗ ਬਹਾਦਰ ਨੇ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਇਹ ਇਸਦੇ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਟਾਈਲਾਂ ਦੇ ਕੰਮ, ਫ੍ਰੈਸਕੋ ਅਤੇ ਕੈਲੀਗ੍ਰਾਫੀ ਲਈ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ ਜੋ ਇਸਦੀਆਂ ਕੰਧਾਂ, ਗੁੰਬਦਾਂ ਅਤੇ ਮੀਨਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਿੰਗਾਰਦਾ ਹੈ। ਮਸਜਿਦ ਦਾ ਮੋਹਰਾ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਸ ਦੇ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਕਾਸ਼ੀ-ਕਾਰੀ ਟਾਈਲ ਦੇ ਕੰਮ ਲਈ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ, ਮੁਗਲ ਯੁੱਗ ਦੌਰਾਨ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਟਾਇਲ ਮੋਜ਼ੇਕ ਦੀ ਇੱਕ ਕਿਸਮ। ਮਸਜਿਦ ਰਵਾਇਤੀ ਮੁਗਲ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰਲ ਸ਼ੈਲੀ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਕੇਂਦਰੀ ਵਿਹੜਾ ਹੈ ਅਤੇ ਚਾਰ ਕੋਨੇ ਦੀਆਂ ਮੀਨਾਰਾਂ ਨਾਲ ਘਿਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਮੁੱਖ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਹਾਲ ਨੂੰ ਫ਼ਾਰਸੀ ਸ਼ੈਲੀ ਦੇ ਫ੍ਰੈਸਕੋ ਅਤੇ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਫੁੱਲਦਾਰ ਨਮੂਨੇ ਨਾਲ ਸਜਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਮੁਗਲ ਕਾਰੀਗਰਾਂ ਦੀ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਕਾਰੀਗਰੀ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਵਜ਼ੀਰ ਖਾਨ ਮਸਜਿਦ ਨੇ ਆਪਣੀ ਇਤਿਹਾਸਕ ਅਤੇ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰਲ ਮਹੱਤਤਾ ਨੂੰ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਣ ਲਈ ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਕਈ ਮੁਰੰਮਤ ਅਤੇ ਬਹਾਲੀ ਦੇ ਯਤਨ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਹਾਲ ਹੀ ਦੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ, ਮਸਜਿਦ ਦੀ ਸੰਰਚਨਾਤਮਕ ਅਖੰਡਤਾ ਨੂੰ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਅਤੇ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਦੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕਰਨ ਲਈ ਇਸਦੀ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਕਲਾਕ੍ਰਿਤੀ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕਰਨ ਲਈ ਸੰਭਾਲ ਦੇ ਯਤਨ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਅੱਜ, ਵਜ਼ੀਰ ਖਾਨ ਮਸਜਿਦ ਲਾਹੌਰ ਦੀ ਅਮੀਰ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਵਿਰਾਸਤ ਦੇ ਪ੍ਰਮਾਣ ਵਜੋਂ ਖੜ੍ਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸੈਲਾਨੀ ਆਕਰਸ਼ਣ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਨੂੰ ਇਸਦੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਮਹੱਤਤਾ ਦੀ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਕਰਨ ਲਈ ਖਿੱਚਦੀ ਹੈ।